โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ
สยามบรมราชกุมารี
แผนแม่บท อพ.สธ.
ระยะ 5 ปีที่หก (ตุลาคม พ.ศ. 2559 –
กันยายน พ.ศ. 2564)
-------------------------------------------------------
นางอรสา นิลประกอบกุล
นักวิชาการสิ่งแวดล้อมชำนาญการพิเศษ
เมื่อเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2535 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ
สยามบรมราชกุมารี มีพระราชดำริกับ เลขาธิการพระราชวังและผู้อำนวยการโครงการส่วนพระองค์ฯ
สวนจิตรลดา ให้ดำเนินการ อพ.สธ. โดยมอบหมายให้ฝ่ายวิชาการ โครงการส่วนพระองค์
เป็นผู้ดำเนินการ สำหรับงบประมาณดำเนินงานนั้น
สำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (กปร.)
สนับสนุนให้กับโครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดา เพื่อใช้ในการดำเนินงานของ อพ.สธ.
ได้แก่ การจัดสร้างธนาคารพืชพรรณ ขึ้นในปี พ.ศ. 2536
สำหรับเก็บรักษาพันธุกรรมพืชที่เป็นเมล็ด สารพันธุกรรม (DNA)
และเนื้อเยื่อพืช (plant tissue culture)
และสนับสนุนงบประมาณดำเนินงานในทุกกิจกรรมทั้ง 8 กิจกรรม ของ อพ.สธ. เรื่อยมาจนกระทั่งปีงบประมาณ 2549
สำนักพระราชวังจึงจัดสรรงบประมาณเพื่อดำเนินงาน อพ.สธ. ต่อไป
ในฐานะเป็นหน่วยงานหนึ่งของสำนักพระราชวัง
นับตั้งแต่สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ
สยามบรมราชกุมารี พระราชทานพระราชดำริในการดำเนินงาน อพ.สธ. ครั้งแรกในปี พ.ศ.
2535 และพระราชทานพระราชดำริเป็นแนวทางดำเนินงานต่อเนื่องมาเป็นลำดับถึงปัจจุบัน
อพ.สธ. ณ เดือนกันยายน พ.ศ. 2559 อพ.สธ. แบ่งหน่วยงานที่ร่วมสนองพระราชดำริเป็น 2
กลุ่มใหญ่
กลุ่มแรกเป็นระดับหน่วยงานที่ขอพระราชทานพระราชานุญาตเข้าร่วมสนองพระราชดำริ ซึ่งมีหน่วยงานต่างๆ
เข้าร่วมดำเนินงานสนองพระราชดำริทั้งภาครัฐและเอกชน โดยพระราชานุญาตมากกว่า 150 หน่วยงาน
กลุ่มที่สองเป็นสถานศึกษาในประเทศ สมัครเข้ามาเป็นสมาชิกงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียนมากกว่า
2,500 แห่ง และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นซึ่งมีเทศบาลตำบล เทศบาลเมือง และองค์การบริหารส่วนตำบล
สมัครเข้ามาเป็นสมาชิกงานฐานทรัพยากรท้องถิ่นมากกว่า 500 แห่ง ซึ่งมีผลการดำเนินงานตั้งแต่
ปี พ.ศ. 2535 จนถึงปัจจุบัน โดยดำเนินงานในกิจกรรมทั้ง 8 กิจกรรม ภายใต้ 3
กรอบการดำเนินงาน ระยะ ละ 5 ปี
โดยทำงานครอบคลุมทั้งทรัพยากรชีวภาพ ทรัพยากรกายภาพ ทรัพยากรวัฒนธรรมและภูมิปัญญา
โดยสรุปดังนี้
1. กรอบการเรียนรู้ทรัพยากร
กิจกรรมที่
1 กิจกรรมปกปักพันธุกรรมพืช
กิจกรรมที่ 2 กิจกรรมสำรวจเก็บรวบรวมพันธุกรรมพืช
กิจกรรมที่ 3 กิจกรรมปลูกรักษาพันธุกรรมพืช
2. กรอบการใช้ประโยชน์
กิจกรรมที่ 4
กิจกรรมอนุรักษ์และใช้ประโยชน์พันธุกรรมพืช
กิจกรรมที่ 5 กิจกรรมศูนย์ข้อมูลพันธุกรรมพืช
กิจกรรมที่ 6 กิจกรรมวางแผนพัฒนาพันธุ์พืช
3. กรอบการสร้างจิตสำนึก
กิจกรรมที่ 7
กิจกรรมสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช
กิจกรรมที่ 8
กิจกรรมพิเศษสนับสนุนการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช
แผนแม่บท อพ. สธ. ระยะ 5 ปีที่หก
(ตุลาคม พ.ศ. 2559 – กันยายน พ.ศ. 2564) เป็นแผนแม่บท ที่จัดทำขึ้น เพื่อใช้เป็นกรอบในการดำเนินงานตามแนวทางพระราชดำริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ
สยามบรมราชกุมารี
โดยมีหน่วยงานที่ร่วมสนองพระราชดำริเข้ามามีส่วนร่วมวางแผนงาน
ทั้งในส่วนกลางและส่วนภูมิภาคทั่วประเทศไทย ทั้งภาครัฐและเอกชน
ให้มีแนวทางดำเนินงานต่อเนื่องตามกรอบแผนแม่บทโดยเน้นการทำงานเข้าไปสร้างจิตสำนึกในการรักษาทรัพยากรตั้งแต่ในสถานศึกษา
ดำเนินงานในระดับท้องถิ่นในการทำฐานข้อมูลทรัพยากรท้องถิ่น ซึ่งประกอบด้วย 3
ฐานทรัพยากร ได้แก่ ทรัพยากรชีวภาพ ทรัพยากรกายภาพ
และทรัพยากรวัฒนธรรมและภูมิปัญญา
จากฐานข้อมูลดังกล่าวจะนำไปสู่การอนุรักษ์และใช้ประโยชน์อย่างยั่งยืนบนพื้นฐานของการมีจิตสำนึกในการอนุรักษ์ทรัพยากรที่มีอยู่ในประเทศไทย
แผนแม่บท
อพ.สธ. ระยะ 5 ปีที่หก (ตุลาคม พ.ศ.2559 – กันยายน พ.ศ. 2564) สำนักงานปลัดกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
เป็นหน่วยงานหนึ่งที่ร่วมสนองพระราชดำริ โดยพระราชานุญาต จัดอยู่ในกลุ่มที่ 7 (G7) กลุ่มนโยบายในเรื่องของทรัพยากร ที่มีแผนแม่บทภายใต้ 2
กรอบการใช้ประโยชน์ และ 2 กิจกรรม ดังนี้
กิจกรรมที่ 5 กิจกรรมศูนย์ข้อมูลทรัพยากร (กรอบการใช้ประโยชน์)
- การจัดทำฐานข้อมูลทรัพยากรไม้กลายเป็นหิน
(ทรัพยากรกายภาพ ทรัพยากรชีวภาพ และวัฒนธรรมและภูมิปัญญา)
กิจกรรมที่ 8
กิจกรรมพิเศษสนับสนุนการอนุรักษ์ทรัพยากร (กรอบการสร้างจิตสำนึก)
- กำหนดนโยบายด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
เพื่อสนองพระราชดำริ อพ.สธ.
- การบริหารจัดการพื้นที่วนอุทยานไม้กลายเป็นหิน
จังหวัดตาก
- การจัดทำเว็บไซต์
อพ.สธ. – สป.ทส.
- การจัดประชุมวิชาการและนิทรรศการ
อพ.สธ. ทุก 2 ปี
-----------------------------------------------------------------
เอกสารอ้างอิง
1.
โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี แผนแม่บท (อพ.สธ.) ระยะ 5 ปีที่หก (ตุลาคม พ.ศ. 2559 – กันยายน
พ.ศ. 2564)
2. โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี แผนแม่บท (อพ.สธ.) ระยะ 5 ปีที่หก (ตุลาคม พ.ศ. 2559 – กันยายน
พ.ศ. 2564) แผนแม่บทของหน่วยงานที่ร่วมสนองพระราชดำริ
3. แนวทางการดำเนินงานตามกรอบการดำเนินงาน ตามแผนแม่บท อพ.สธ. ระยะ 5 ปีที่หก
(1 ตุลาคม พ.ศ. 2559
– 30 กันยายน พ.ศ. 2564)
4. www.rspg.or.th
